Kurpie na szlaku turystycznym z Warszawy do Łomży
Z Puszczy Zielonej na Kurpiach ostała się tylko 1/3 lasów, 8-letni Kurpik musiał zestrzelić worek z jedzeniem, jeżeli chciał zjeść, a w Katedrze spoczywa starosta Franciszek Kossakowski, dowódca lewego skrzydła wojsk polskich w zwycięskiej bitwie pod Kircholmem w 1605 r. Co odległe fakty łączy? Jak przekonywał w Łomży regionalista Patryk Gawrychowski z Białegostoku, ciekawe fakty w połączeniu mogą dać produkt turystyczny, atrakcyjny dla odwiedzających Mazowsze północno-wschodnie. Jego zdaniem, Łomża może być zwornikiem między Kurpiami, Podlasiem i Mazurami.
Pracownik naukowy Galerii Sleńdzińskich wygłosił w Hali Kultury około 2-godzinny wykład na temat związków Kurpi i Kurpiów z historią Polski i Łomży. Dzieje, wydarzenia, obyczaje Kurpiów pokazał w rozległej perspektywie czasowej oraz na mapach, ilustrujących tok erudycyjnego i pełnego dat, nazw i nazwisk wywodu. Przypomniał, że sąsiedztwo Mazowsza z Łomżą od północy z ludami pogańskimi Prusów i Jaćwingów, a później z Krzyżakami, może stać się częścią szlaku, aby turyści poznali Wzgórze Św. Wawrzyńca i Górę Królowej Bony. O Włoszce od XVI w. krążyła opinia, że jest trucicielką książąt mazowieckich, żeby w intrydze dynastycznej uczynić dzielnicę jagiellońską. Dla tworzenia produktu turystycznego ważne są atrakcje, a taką może okazać się ekspozycja ruin z XV i XVI w., jakie na Starym Rynku odkryli w 2020 r. archeolodzy. Fundamenty ratusza pochodzą ze średniowiecza księcia Janusza Mazowieckiego, któremu Łomża zawdzięcza miejskość od 1418 r.
Mazowsze jest rozpoznawalne jako region
Regionalista łączył ważne i znane wydarzenia - jak Unia Korony i Litwy, inkorporacja Mazowsza i Podlasia - z detalami jak krzyżyk w Muzeum z wykopalisk koło Łomży, na którym jest Chrystus, a pod stopami ma czaszkę. To wskazuje na o wiele dawniejsze związki katolicyzmu z prawosławiem, gdzie czaszka widnieje na krzyżach współcześnie. Symboliczne emblematy historyczne mogą stać się wizerunkowym ładunkiem i motorem szlaku turystycznego, organizując wyobraźnię gości, gdy do tego, co wiedzą, dołącza się to, co odkrywają podczas wycieczki i zwiedzania. Atutem regionu jest Skansen Kurpiowski w Nowogrodzie. Brakuje zabytkowych lub powstałych jako rekonstrukcja bud - dwuspadowych szałasów bartników z Kurpiowszczyzny oraz drewnianego, XVIII-wiecznego dworu szlachty mazowieckiej, licznej i biednej, ale religijnej, patriotycznej, zawadiackiej. Prelegent zauważył, że skuteczniej można wypromować region Mazowsze północno-wschodnie, bo było ono wcześniej włączone do Korony Rzeczpospolitej niż Podlasie (1569 r.), które jest rozpoznawalne w Polsce jako region, a mieszkańcy innych części kraju nie zaprzątają sobie tak głowy nazewnictwem. Regionalista nie ma nic przeciw nazwie Ziemia Łomżyńska, jednak jest ona za słaba, w porównaniu z Podlasiem i Mazowszem. Województwo podlaskie to zlepek z dawnym Podlasiem - tylko w 36%.
Mozaika atrakcji działa jak magnes
Puszcza Zielona to Zagajnica, gdzie chronili się zbiegli przed pańszczyzną chłopi i szlachcice, gdy chcieli uniknąć wykonania kary. Miała typowe nazwiska: Wilk, Lis, Żuk, Bartnikowski, Dymerski; miała prawo bartne i łowieckie, a nawet starostę bartnego - nazwa pochodzi od barci w drzewach, gdzie dzikie pszczoły produkowały miód. Złodzieje i wandale barci byli srogi karani - wieszaniem.
Szlak turystyczny powinien uwzględniać zaangażowanie wojenne i polityczne Kurpiów po stronie króla polskiego w bitwach 1708 r. przy Kopańskim Moście oraz 1733 / 34 r. pod Jednaczewem, pod wodzą legendarnego wodza Kurpiów Stacha Konwy. W opowieści o Łomży warto akcentować, że to miasto książęce i królewskie, z tradycją ponad 1000-letnią, podczas gdy Białystok był miastem prywatnym magnatów Branickich.
Produkt turystyczny powinien mieć różne i atrakcyjne elementy, np. diament baroku kościół i klasztor w Szczuczynie, wotum Jana III za Wiktorię Wiedeńską 1683, gotycki kościół w Niedźwiadnej; Dwór Lutosławskich w Drozdowie, gdzie zmarł Roman Dmowski (trwa organizacja muzeum rodu, z którym endek był zaprzyjaźniony). W forcie III w Piątnicy działa Klub Sagittarius - może pomóc w nauce strzelectwa z broni czarnoprochowej, której używali także puszczaki, jak o sobie mawiali Kurpie. Z Łomżą związał się starosta w latach 1637 - 52 Hieronim Radziejowski - za zdradę ze Szwedami negatywnie opisali go: H. Sienkiewicz i J.I. Kraszewski, a pozytywnie kojarzy się Kazimierz Pułaski z konfederacji barskiej. Dobrze czy źle, byle o nas mówili - wniosek nasuwał się sam po wykładzie.
Potrzeba eventu całościowego nad Narwią
Dyrektor Paulina Waszelewska z Muzeum Północno-Mazowieckiego w Łomży mówi, że produkt dla turysty powinien zawierać event całościowy: architektura i sztuka, doświadczenia w działaniu i potrawy regionalne. Spodobał jej się pomysł zabaw dzieci ze strzelaniem z łuku i wspinaniem się na drzewo po skarby Kurpika. Należy mieć stoisko na imprezach tematycznych (bursztyniarskie na Pomorzu pozwolą informować o bursztyniarstwie na Kurpiach). Instytucje kultury i samorządy powinny podjąć wysiłek, aby wypracować produkt, z którym mogą dotrzeć do mieszkańców kraju.
Prezes Wojciech Winko z Lokalnej Organizacji Turystycznej Ziemia Łomżyńska mówi, że "lokalna tożsamość kulturowa powinna być dookreślona; nie można wyrzekać się Kurpiowszczyzny i należy ją eksponować". - Najwyższy czas, żeby zacząć myśleć i rozmawiać o tym, co wydarzy się za dwa, trzy lata, gdy przejezdna będzie trasa Via Baltica i do Łomży przyjedzie tylko ten, kto świadomie nasze miasto wybierze - zachęca do dyskusji prezes LOT. - Mamy niewiele czasu, żeby opracować nowy produkt turystyczny i wypromować walory Łomży jako zielonej bramy na Kurpie. Korzystny jest fakt, że LOT dostała certyfikat Polskiej Organizacji Turystycznej, ułatwiający funkcjonowanie. Mam nadzieję tematem zainteresować prezydenta i radnych Łomży, powiatu łomżyńskiego i gmin.
Mirosław R. Derewońko
tel. red. 696 145 146
