Tematy matury ustnej z języka polskiego - 2015
LITERATURA
1. Istota i funkcja utworów parenetycznych. Przedstaw problem, wykorzystując utwory reprezentatywne dla dwóch epok.
2. Rola snu w życiu bohatera literackiego. Przedstaw zagadnienie, odwołując się do wybranych utworów.
3. Święty i świętość w literaturze. Omów temat na przykładach z wybranych utworów.
4. Świadectwa zwycięstwa dobra i miłości w konfrontacji ze złem. Porównaj postawy i losy wybranych bohaterów utworów literackich o tematyce wojennej.
5. Biblijny topos człowieka wędrowca i jego kontynuacje w literaturze późniejszych epok. Omów zagadnienie, przywołując odpowiednie przykłady
6. Odwołując się do wybranych tekstów literackich XIX wieku, scharakteryzuj portrety ludzi poszukujących sensu życia.
7. Analizując postawy bohaterów literackich, porównaj buntowników doby romantyzmu i pozytywizmu.
8. Bohater tragiczny w literaturze starożytnej, romantycznej i współczesnej. Rozważ zagadnienie wykorzystując teksty z tych epok.
9. Różne funkcje motywu miasta w literaturze na podstawie wybranych tekstów.
10. Zaprezentuj literackie ujęcie problemu zła w wybranych przez siebie utworach.
11. Omów, w jaki sposób twórcy literatury różnych epok realizowali hasło „śmiechem naprawiać obyczaje”.
12. Na wybranych przykładach literackich omów funkcję kategorii cudowności i fantastyki.
13. Na wybranych przykładach literackich przedstaw człowieka jako istotę poszukującą prawdy o świecie.
14. Pycha jako czynnik determinujący działania człowieka. Określ jej źródła i konsekwencje, analizując wybrane utwory literackie.
15. Przestrzenie nierealne, fantastyczne, zaświaty w literaturze. Omów rolę i sposób ich przedstawiania na podstawie wybranych tekstów.
16. Rola sztuki w życiu człowieka. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych utworów literackich.
17. Wygnanie i wykorzenienie jako źródło cierpienia. Zaprezentuj temat na podstawie wybranych tekstów literatury XX wieku.
18. Biblia jako źródło wzorców osobowych. Dokonaj charakterystyki wybranych postaci i wskaż nawiązania do nich w literaturze późniejszych epok.
19. Strategie narracyjne i sposoby opisu obozu koncentracyjnego. Porównaj wybrane utwory literackie.
20. Funkcja motywów animalistycznych w literaturze. Omów zagadnienie na wybranym materiale literackim.
21. Rola snów w życiu bohaterów literackich. Przedstaw zagadnienie na podstawie wybranych utworów.
22. Kodeks moralny wybranych bohaterów literackich. Porównaj, odwołując się do dzieł literatury XIX wieku
23. Konflikt pokoleniowy. Omów różne ujęcia tego motywu w literaturze romantyzmu i pozytywizmu.
24. Portrety cudzoziemców utrwalone w utworach Adama Mickiewicza, Bolesława Prusa i Henryka .Sienkiewicza. Przedstaw i oceń stopień wnikliwości poszczególnych pisarzy w ich tworzeniu.
25. Literatura w obronie wartości ogólnoludzkich. Rozwiń temat, odwołując się do wybranych tekstów.
26. Omów funkcje przenikania się świata realnego i fantastycznego w wybranych przez siebie działach literackich
27. Przedstaw różne sposoby ukazywania dworku szlacheckiego jako przestrzeni życia na podstawie wybranych lektur.
28. Ukaż sposoby ukazywania dzieciństwa w dziełach literackich różnych epok.
29. Przedstaw problem wrażliwości na niedolę innych ludzi, cierpienia bliźnich, zło świata na podstawie różnych utworów literackich.
30. Kobiecość jako temat liryki. Przedstaw zagadnienie, odwołując się do utworów poetek XIX i XX wieku.
31. Człowiek w drodze. Omów różne realizacje tego motywu w wybranych utworach literatury XIX i XX wieku.
32. Odwołując się do dzieł wybranych twórców, przedstaw motyw podróży w literaturze antyku, romantyzmu i pozytywizmu.
33. Zaprezentuj wybrane z różnych epok utwory literackie wyrażające radość istnienia.
34, Scharakteryzuj ideał obywatela ukazany w literaturze staropolskiej i oceń jego aktualność, odwołując się do wybranych utworów.
35. Obraz społeczeństwa polskiego na przełomie XIX i XX wieku. Przedstaw problem, odwołując się do wybranych utworów.
36. Literackie portrety kobiet. Przedstaw je, odnosząc się do wybranych utworów.
37. Funkcje motywu tańca w wybranych tekstach literackich. Przedstaw je odwołując się do wybranych utworów.
38 .Sceny śmierci w literaturze. Omów ich funkcje, odwołując się do wybranych utworów.
39. Zakończenie utworu jako klucz do jego interpretacji. Przedstaw zagadnienie, odwołując się do wybranych utworów z różnych epok.
40. Rola tradycji w życiu zbiorowości i jednostki. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych utworów.
41. Starość jako motyw literacki. Omów zagadnienie na wybranych przykładach.
42. Omów na wybranych przykładach wpływ wzorca średniowiecznego rycerza na kreację bohaterów literackich innych epok.
43. Przedstaw wizerunek uwodzicielki w utworach literackich z różnych epok.
44 .Inspiracje romantyczne w literaturze późniejszych epok. Omów problem, odwołując się do twórczości wybranego twórcy lub epoki literackiej.
45. Motywy oniryczne w literaturze polskiej. Omów funkcję wykorzystania motywu snu w wybranych dziełach literackich.
46. Smutek i melancholia jako motywy literackie. Przedstaw ich funkcjonowanie w wybranych utworach literatury polskiej i obcej.
47. Kobieta jako bohaterka tekstów literackich XIX i XX wieku. Rozwiń temat na wybranych przykładach.
48. Omów sposoby niedosłownego mówienia o rzeczywistości w literaturze ( symbol, alegoria, parabola). Zanalizuj w tym kontekście dwa wybrane utwory literackie.
49. Problem dziedzictwa sarmackiego w literaturze epok późniejszych. Omów problem, odnosząc się do wybranych utworów.
50. Mit o Syzyfie i jego literackie interpretacje. Przedstaw zagadnienie, odwołując się do wybranych utworów.
51. Relacje między człowiekiem a Bogiem w literaturze średniowiecza, renesansu i baroku. Omów problem, odnosząc się do wybranych tekstów literackich.
52, Refleksje o istocie wolności człowieka. Omów problem na podstawie wybranych utworów literackich z różnych epok.
53. Zaprezentuj różne systemy wartości moralnych przedstawione w literaturze XIX i XX wieku.
54. Omów problem winy, niewinności i odkupienia winy na wybranych przykładach literackich.
55. Samotność bohatera romantycznego i człowieka współczesnego. Scharakteryzuj i porównaj ją, odwołując się do wybranych utworów literackich romantyzmu i współczesności.
56, Literackie obrazy miasta jako przestrzeni życiowej. Przedstaw temat, odwołując się do wybranych utworów.
57. Realizm literatury XIX wieku. Omów temat na podstawie analizy wybranych utworów literatury romantyzmu i pozytywizmu.
58 .Przedstaw różne literackie sposoby prezentacji samotności w literaturze baroku i romantyzmu.
59. Na wybranych przykładach literackich omów, jak literatura ukazuje narodziny miłości.
60. Artysta jako bohater literacki. Omów zagadnienie na wybranych przykładach.
61. Omów zagadnienie ludzi „wykluczonych” na wybranych przykładach literackich.
62, Irracjonalizm w romantycznym postrzeganiu świata. Omów temat na wybranych przykładach literackich.
63. Porównaj obrazy miłości w literaturze baroku i romantyzmu, analizując wybrane utwory tych epok.
64. Zaprezentuj relację Bóg – człowiek w literaturze różnych epok.
65. Biblia jako źródło tematów literackich. Rozwiń temat na przykładzie wybranych utworów
66. Obrazy stolicy w literaturze. Porównaj różne realizacje tego motywu w literaturze XIX wieku.
67. Przedstaw literackie obrazy małżeństwa na podstawie twórczości pisarzy epoki renesansu, romantyzmu i pozytywizmu.
68. Kabaret literacki w Młodej Polsce i dwudziestoleciu międzywojennym. Omów jego rolę, odwołując się do wybranej twórczości obu epok.
69. Omów konflikt rozumu i religii w znanych Ci utworach XVII i XVIII wieku.
70. Dokonaj analizy porównawczej znanych Ci hymnów z epok renesansu, romantyzmu. i Młodej Polski.
71. Na przykładach z literatury antyku i średniowiecza przedstaw różne kreacje bohaterów heroicznych.
72. Rozmowa z samym sobą jako motyw literacki. Na podstawie analizy dzieł różnych epok porównaj okoliczności życiowe, w których rodzą się refleksje oraz formę ich ekspresji.
73. Porównaj różne sposoby prezentacji miłości w literaturze antycznej.
74. Na podstawie przykładów literackich baroku i oświecenia przedstaw modele patriotyzmu obu tych epok.
75. Literacki motyw cierpienia. Przedstaw sposoby jego funkcjonowania w wybranych tekstach XIX wieku.
76. Zaprezentuj sposoby przedstawiania śmierci w poezji średniowiecznej, barokowej i współczesnej.
77. Zaprezentuj wpływ dramaturgii Wiliama Szekspira na polski dramat romantyczny.
78. Synkretyzm rodzajowy i gatunkowy jako literacki zabieg programowy romantyzmu. Przedstaw i omów jego funkcje w oparciu o analizę tekstów epoki.
79. Rola poety i poezji w literaturze polskiej od romantyzmu do Skamandra. Zaprezentuj temat na wybranych przykładach.
80. Ideały rycerskie w literaturze. Omów temat na podstawie wybranych utworów.
81. Prezentując kreacje wybranych bohaterów literackich, przeanalizuj romantyczną koncepcję tragizmu.
82. Obowiązki inteligencji w świetle polskiej literatury XIX i XX wieku. Omów zagadnienie na wybranych przykładach.
83. Przeanalizuj wpływ filozofii Artura Schopenhauera, Fryderyka Nietzschego i Henriego Bergsona na wybrane dzieła literackie przełomu XIX i XX wieku oraz początku XX wieku.
84. Literackie kreacje rycerza, spiskowca, żołnierza. Porównaj funkcjonowanie tego typu postaci w wybranych tekstach literackich.
85. Przedstaw różne koncepcje szczęścia w wybranych utworach epoki renesansu, romantyzmu i pozytywizmu.
86. Przyjaźń jako wartość. Omów temat, sięgając do wybranych dzieł literackich.
87. Na wybranych przykładach literatury barokowej i oświeceniowej zaprezentuj pesymistyczną i optymistyczną wizję świata i człowieka.
88. Istota ludowego widzenia i wartościowania świata. Omów problem, odwołując się do wybranych utworów.
89. Rola tradycji chrześcijańskiej i starożytnej w kształtowaniu światopoglądu renesansowego twórcy. Omów na wybranych przykładach literackich.
90. Historie mityczne inspiracją dla literatury. Omów temat na wybranych przykładach
91. Wpływ filozofii na kształtowanie się koncepcji świata i człowieka w wybranej epoce kulturowej. Omów, odwołując się do wybranych tekstów literackich.
92. Wpływ rzeczywistości kulturowej na kształtowanie się portretu bohatera literackiego. Przedstaw problem na wybranych przykładach.
93. Przedstaw różne sposoby kreacji outsidera w literaturze dwóch wybranych epok.
94. Motyw więzienia w literaturze. Scharakteryzuj i przedstaw różne jego funkcje w wybranych utworach.
95. Rola autorytetu w życiu wybranych bohaterów literackich. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych przykładów.
96. Rosja w oczach Polaków. Zaprezentuj różnorodne spojrzenia i omów ich kulturowe i historyczne uwarunkowania, odwołując się do wybranych utworów literackich.
97. Wpływ domu rodzinnego na tożsamość człowieka. Omów problem, odwołując się do wybranych utworów literackich i tekstów z dziedziny psychologii.
98. Motyw szkoły w literaturze. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych tekstów.
99. Odwołując się do wybranych utworów literatury romantyzmu i pozytywizmu przedstaw przyczyny i skutki konfliktów rodzinnych w życiu bohaterów literackich.
100. Poezja religijna. Porównaj dwa różne sposoby pisania o przeżyciach metafizycznych, wykorzystując wybrane teksty literackie.
101. Istota i funkcja deheroizacji bohatera w literaturze. Przedstaw problem na wybranych przykładach.
102. Sposób kreowania postaci historycznych w literaturze polskiej. Rozwiń temat na wybranych przykładach.
103. Rola motta w utworze literackim. Omów zagadnienie, interpretując wybrane przykłady z poezji i prozy.
ZWIĄZKI LITERATURY Z INNYMI DZIEDZINAMI SZTUKI
105. Portret Sarmaty w literaturze i malarstwie. Porównaj ujęcie i wymowę wybranych dzieł kultury.
106. Alegoria w literaturze i sztuce średniowiecza. Rozważ temat, odwołując się do wybranych tekstów kultury.
107. Renesansowe umiłowanie człowieka i jego piękna w literaturze i sztuce tego okresu. Dokonaj analizy porównawczej wybranych dzieł.
108. Kobieta wieku XIX. Scharakteryzuj postaci kobiece w wybranych dziełach literatury i sztuki.
109. Naturalizm jako światopogląd i metoda twórcza. Przedstaw problem, odwołując się do wybranych dzieł literackich i malarskich.
110. Dzieło malarskie przywołane w dziele literackim. Skonfrontuj własną interpretację obrazów z wersją literacką.
111. Muzyka jako źródło inspiracji literackiej. Przedstaw funkcję, jaką pełnią motywy muzyczne w wybranych utworach literackich.
112. Impresjonistyczne pejzaże. Przedstaw temat na podstawie literatury i sztuki modernistycznej.
113. Konwencja realistyczna w literaturze i malarstwie XIX i XX wieku. Zaprezentuj temat, sięgając po wybrane dzieła.
114. Motyw Stabat Mater w literaturze i sztuce. Omów problem na wybranych przykładach.
115. Motyw raju w literaturze i innych rodzajach sztuk ( muzyce, malarstwie, filmie ). Zbadaj sposoby i funkcje tworzenia iluzji raju.
116. Literacki i malarski obraz starości. Omów problem na wybranych przykładach.
117. Obecność motywów i wątków mitologicznych w literaturze i malarstwie różnych epok. Na podstawie wybranych przykładów przedstaw różne sposoby czerpania inspiracji z mitologii.
118. Motywy katastroficzne w kulturze XIX i XX wieku. Omów, analizując wybrane dzieła literackie i filmowe.
119. Dekalog człowieka XX wieku w twórczości Zbigniewa Herberta i Krzysztofa Kieślowskiego. Porównaj autorskie propozycje, odwołując się do wybranych utworów literackich i dzieł filmowych.
120. Motyw ogrodu w literaturze i malarstwie. Omów problem na wybranych przykładach.
121. Sztuka apolińska a sztuka dionizyjska. Odwołując się do wybranych dzieł literackich i plastycznych porównaj te dwie koncepcje artystyczne.
122. Tatrzańskie krajobrazy w malarstwie i poezji Młodej Polski. Porównaj na przykładach wybranych tekstów kultury.
123. Przenośnia, aluzja, symbol jako sposoby komunikowania się twórcy z odbiorcą. Omów zagadnienie na wybranych przykładach literackich i malarskich.
124. Różne ujęcia motywu miasta w literaturze i malarstwie. Odwołaj się do wybranych przykładów.
125. Powstanie styczniowe w literaturze i malarstwie. Omów funkcję tego motywu na wybranych przykładach.
126. Wizje końca świata w literaturze i malarstwie XX wieku. Określ ich istotę i funkcje, odwołując się do wybranych dzieł.
127. Literackie i malarskie kreacje przyrody w XIX wieku i ich funkcje. Dokonaj analizy porównawczej.
128. Przedstawienia dawnej Warszawy w literaturze i malarstwie. Zaprezentuj temat, odwołując się do wybranych dzieł literackich i malarskich.
129. Wielkie wydarzenia historyczne w literaturze i sztuce. Przedstaw zagadnienie, analizując wybrane dzieła literackie i plastyczne.
130. Drzewo jako temat literatury i malarstwa. Omów problem, analizując wybrane dzieła.
131. Fascynacja brzydotą w literaturze i sztuce. .Omów problem na wybranych przykładach.
132. Różne ujęcia motywu śmierci w literaturze, malarstwie, filmie. Omów na wybranych przykładach.
133. Motyw cierpienia narodu w literaturze i sztuce polskiej. Omów na przykładach wybranych utworów.
134. Motyw vanitas w Biblii, literaturze i sztuce. Rozważ zagadnienie na wybranych przykładach.
135. Różne sposoby wykorzystania motywu burzy w literaturze i malarstwie epoki romantyzmu. Określ je, odwołując się do wybranych dzieł.
136. Koncepcja mężczyzny i męskości w kulturze. Omów zagadnienie. Wypowiedź uzasadnij przykładami z tekstów kultury różnych epok.
137. Obrazy i plakaty komunistyczne w konfrontacji z dokumentalnymi filmami epoki. Porównaj wynikające z nich wizje świata i człowieka dobierając stosowne przykłady.
138. Porównaj obraz wojny w znanych Ci filmach i w literaturze, odwołując się do wybranych przykładów.
139. Artystyczne interpretacje powstań narodowych w literaturze i sztuce. Omów problem na wybranych przykładach literackich i filmowych.
140 Apokalipsa polskich Żydów w przekazach literackich i filmowych. Rozwiń problem, odwołując się do wybranych przykładów.
141. Impresjonizm w literaturze i malarstwie przełomu XIX i XX wieku. Określ jego cechy oraz funkcje w wybranych utworach malarskich i literackich.
142 Różne wizerunki diabła w literaturze i malarstwie. Omów zagadnienie na wybranych przykładach.
143. Ekspresjonizm w literaturze i malarstwie. Przedstaw, odwołując się do przykładów, środki artystyczne charakterystyczne dla tej konwencji i ich rolę.
144. Bohaterstwo i tragizm pokolenia Kolumbów w świetle utworów literackich i filmów. Omów zagadnienie, odwołując się do dzieł literackich, plastycznych i filmowych.
145. Funkcje symbolu w malarstwie modernistycznym i dramatach Stanisława Wyspiańskiego. Zanalizuj, wykorzystując zaprezentowane materiały pomocnicze.
146. Totalitaryzm w literaturze, filmie i malarstwie. Przedstaw i porównaj sposoby jego kreacji w wybranych tekstach kultury.
147. Obraz Boga i Jezusa w literaturze i sztuce XIX i XX wieku. Omów na wybranych przykładach.
148. Funkcje symbolu w literaturze i malarstwie. Rozwiń zagadnienie na podstawie wybranych dzieł różnych epok.
149. Motyw śmierci w literaturze i sztuce romantyzmu i Młodej Polski. Omów na wybranych przykładach.
JĘZYK
150. Różne funkcje stylizacji środowiskowej. Przedstaw temat na przykładzie tekstów literackich i własnych obserwacji.
151. Stylizacja gwarowa i jej rola w kształtowaniu obrazu rzeczywistości. Przedstaw problem na podstawie wybranego materiału językowego.
152. Frazeologia biblijna i jej funkcjonowanie w polskim języku. Przedstaw temat, odwołując się do wybranego materiału językowego.
153. Na podstawie analizy wybranych tekstów, zamieszczonych w prasie codziennej, omów tendencje rozwojowe współczesnej polszczyzny.
154. Zjawisko archaizacji języka i jego funkcje w powieściach historycznych. Omów zagadnienie, analizując wybrane przykłady.
155. Sztuka przekładu. Przeanalizuj dwie różne realizacje językowe wybranego obcojęzycznego tekstu literackiego.
156. Ślady dawnych procesów językowych we współczesnej polszczyźnie kluczem do rozumienia reguł rządzących naszym językiem. Przedstaw na stosownych przykładach.
157. Gwara mojego regionu. Przedstaw cechy gwarowe charakterystyczne dla wybranego terytorium na podstawie analizy wybranych przykładów.
158. Dokonaj analizy porównawczej retorycznego kształtu językowego oraz zawartości argumentacyjnej wybranej satyry Ignacego Krasickiego i wybranego kazania Piotra Skargi.
159. W wybranych utworach literackich wskaż i omów cechy stylu biblijnego oraz funkcje stylizacji biblijnej.
160. Stylizacja gwarowa i jej funkcje w dziele literackim. Omów na wybranych przykładach.
161. Sposoby wzbogacania słownictwa współczesnej polszczyzny. Omów temat na podstawie zebranego materiału badawczego.
162. Omów środki językowe występujące w manifestach programowych różnych pokoleń literackich.
163. Omów funkcje eksperymentów językowych w poezji współczesnej. Odwołaj się do wybranych przykładów.
164. Językowe sposoby perswazji renesansowej, barokowej i oświeceniowej. Omów je na wybranych przykładach.
165. Rola zapożyczeń językowych w XVIII wieku i współcześnie. Omów problem na wybranym materiale językowym.
166. Specyfika języka monologu wewnętrznego. Zaprezentuj problem na dwóch wybranych przykładach literackich.
167. Mowy starożytnych oratorów a przemówienia współczesnych polityków. Zanalizuj i porównaj retoryczne środki perswazji zastosowane w wybranych tekstach.
168. Eksperymenty językowe w poezji lingwistycznej. Omów problem na podstawie twórczości Mirona Białoszewskiego lub innego poety lingwisty.
169. Parafraza literacka. Omów zagadnienia na wybranych przykładach. Oceń funkcjonalność językową sparafrazowanego tekstu 240.Analizując wybrane teksty z różnych czasopism, omów język prasy młodzieżowej.
170. Wpływ języków obcych na język polski w ostatniej dekadzie XX wieku i na początku XXI wieku. Zbadaj zjawisko i przedstaw wnioski.
171. Sposoby funkcjonowania terminów informatycznych w języku potocznym. Omów zjawisko na podstawie wybranego materiału.
172. Tak mówią bohaterowie literaccy. Omów język wybranych postaci ze szczególnym uwzględnieniem cech ujawniających ich przynależność środowiskową i charakter.
173. Język Mikołaja Reja i Jana Kochanowskiego. Przedstaw i porównaj dwie odmiany polszczyzny tej samej epoki.
174. Współczesne zapożyczenia angielskie. Omów sposoby adaptacji anglicyzmów i ustosunkuj się do zasadności ich wprowadzenia do polszczyzny.
175. Oryginalność języka poezji B. Leśmiana. Przeanalizuj zagadnienie na podstawie wybranych wierszy poety.
176. Słowa - klucze w literaturze. Określ ich funkcje w twórczości wybranego autora.
177. Język mówiony jako tworzywo literatury (np. w twórczości Bolesława Prusa, Juliana Tuwima, Mirona Białoszewskiego, Stanisława Barańczaka). Przedstaw temat, analizując wybrane utwory.
178. Komizm słowny i sposoby jego realizacji w utworach. Omów na wybranych przykładach literackich.
179. Język jako środek manipulacji odbiorcą. Przedstaw problem, wykorzystując przykłady z literatury i prasy.
180. Omów funkcje stylizacji językowej w wybranych utworach literatury współczesnej.
