4lomza.pl/

Cmentarze żydowskie w Łomży.

Jeżeli opisywałem i pokazywałem cmentarze katolików, prawosławnych i ewangelików, to i żydowskie należy zaliczyć do zabytków łomżyńskich i warto napisać o nich kilka słów i pokazać kilka zdjęć w jakim są obecnie stanie.
Są cmentarze, to i trzeba napisać kilka słów o tych co zostali tam pochowani.
Dzisiaj zajmę się cmentarzem przy ulicy Rybaki.

Pierwsi Żydzi na terenach Polski pojawili się prawdopodobnie w IX lub X wieku i przez tysiąc lat żyli wśród nas. Stosunki z chrześcijańską ludnością Polski układały się różnie, raz lepiej raz gorzej. Polska była najbardziej tolerancyjnym krajem w Europie względem Żydów. W jednym mieście wielkości Wrocławia mieszkało ich więcej niż w całej Francji. Wielu Żydów wygnanych z innych krajów europejskich znalazło w Polsce schronienie i zostało nawet na stałe.
Na początku XX wieku 10% ludności Polski stanowili Żydzi. W niektórych miastach mieszkało ich nawet ponad 50%.
Pierwsze oficjalne wzmianki o Żydach w Łomży datowane są na rok 1494, w 1556 roku zostali wydaleni z miasta. Część z nich wracała w następnych dekadach do miasta, ale w 1598 roku zostali ponownie wypędzeni. W XVIII wieku dostali jednak pozwolenie na handel w mieście odgrywając znaczącą role w jego ekonomii.
W regionie łomżyńskim najstarsza gmina żydowska założona została w 1777 roku w Śniadowie, należeli do niej też wyznawcy Mojżeszowi z Łomży, mieszkali oni osiedlu Rybaki, które formalnie nie należało do miasta. Obowiązywał, bowiem w owych czasach dekret królewski zakazujący osiedlania się Żydów w Łomży jak i innych miastach Mazowsza. W 1807roku Napoleon zrównał prawa wszystkich obywateli.
W 1812 roku utworzono w Łomży gminę żydowską, a w 1832 roku Osiedle Rybaki włączono do miasta. Osiedle Rybaki stało się głównym skupiskiem wyznawców mojżeszowych. W szybkim tempie przybywało Żydów w Łomży. W 1799 roku było ich – 25, w 1808 roku – 157, w 1848 roku – 2257, w 1857 roku – 2608, w 1921 roku – 9131 osób.
Z potrzeb odmiennej od Polaków religii i obrzędowości pogrzebowej zaistniała potrzeba założenia odrębnego cmentarza. Pierwszy cmentarz założono w 1830 roku na działce o powierzchni około 1,50 ha. Pomiędsz ulicami Woziwodzką, Plac Zielony i Rybaki. Wcześniej zmarłych chowano na cmentarzu w Śniadowie. Cmentarz przy ulicy Rybaki funkcjonował do 1890 roku, zachowało się na nim około 150 nagrobków, wszystkie z głazów narzutowych.
Kliknąć na obrazek aby powiększyć.


Część cmentarza od Woziwodzka róg Plac Zielony.


Część cmentarza od ulicy Rybaki.

Część cmentarza Woziwodzka od strony ul. Zielonej








Źródło:

Witold Jemielity
Dzieje Łomży Tysiącletnie

Zdjęcia autor tematu.