„Płomyk”, Radio Pionier, Kloss i resoraki ze Stanów
- „Dom mego dzieciństwa” to prezentacja paruset eksponatów, pochodzących z kolekcji rodzinnych wielu rodzin, m.in., z Łomży, Białegostoku i Warszawy – opowiada Emil Cywiński, 40-letni filolog germański, który przygotował wystawę w Muzeum Przyrody – Dwór Lutosławskich w Drozdowie. - Pokazujemy życie i atmosferę domu dzieciństwa kilku pokoleń XX wieku. Koncentrujemy się na 3-ech pokoleniach: niepodległej Polski międzywojnia 1918 – 1939, lat powojennych stalinowsko-gomułkowskich 1945 – 1970 i lat gierkowskich i schyłkowego PRL-u 1970 – 1989. Zależało nam na przedstawieniu przedmiotów, towarzyszących życiu codziennemu i świątecznemu, religijnemu i politycznemu. Sentymentalna podróż w czasie ukazuje jaśniejsze i ciemniejsze strony przeszłości.
- W pewnym uproszczeniu, bohaterami naszej opowieści są rodzice, dziadkowie i pradziadkowie obecnych 20-latków – mówi Emil Cywiński. - Można by określić tę prezentację jako „Trzy domy z różnych epok”. Wprowadziliśmy eksponaty szczególnie charakterystyczne dla tamtych czasów oraz stworzyliśmy symboliczną rekonstrukcję fragmentu wnętrza pokoju dziecięcego, gdzie znajdują się przedmioty, związane np. z nauką, zabawą, życiem duchowym i religijnym: kałamarz na atrament, elementarz Falskiego, wózki dla lalek, misie pluszowe, gry planszowe i książeczki do nabożeństwa.
Fotografie z podpisami zyskują na wartości historycznej
We wszystkich trzech epokach królowały tygodniki: „Płomyk” - tygodnik ilustrowany dla dzieci i młodzieży, założony przez pisarkę Janinę Porazińską i wydawany od 1917 do 1991, i „Płomyczek” - czasopismo w latach 1917 – 2013, gdzie publikowali, np., Jan Brzechwa, Jerzy Ficowski, Ludwik Jerzy Kern. Obecne są czasopisma katolickie, np. „Rycerzyk Niepokalanej”, wydawany przez Ojca Maksymiliana Kolbe. Literaturę reprezentują słynne utwory: „Lokomotywa” Juliana Tuwima, którą ilustrował Jan Marcin Szancer; komiksy o Kapitanie Klossie, Tytusie, Romku i A'Tomku, Kajku i Kokoszu. W epoce Józefa Stalina ukazywały się książki propagandowe, np. „Dzieciństwo i młodość Lenina”. Propaganda „jedynego, słusznego” ustroju socjalistycznego / komunistycznego wyrażała się w obecności symboli w przestrzeni codzienności ówczesnych dzieci, zwłaszcza czasopismach i radiu, którego symbolem stał się radioodbiornik Pionier. Lata 70-te to czasy powolnego otwierania się na Zachód i zadłużania się po uszy przez ekipę Edwarda Gierka, stąd pokazanie nowoczesnego wówczas dzieciństwa, uosabianego w wydawanych w setkach tysięcy komiksach i samochodzikach resorakach z Europy Zachodniej i USA, które były marzeniem najmłodszych Polaków, tak jak ich rodziców małe fiaty, duże fiaty i polonezy.
Atmosferę dzieciństwa sprzed dekad przywołują zdjęcia małych bohaterów zwykłych i odświętnych historii rodzinnych, jakie przetrwały tylko w albumach i zacierających się wspomnieniach. - Wielka szkoda, że na tych ocalonych fotografiach osoby często są anonimowe, ponieważ ich krewni zapomnieli o podpisaniu wizerunków, podaniu miejsca, czasu, imienia i nazwiska – mówi kolekcjoner z Białegostoku i autor ekspozycji. - Nie pretendujemy do pełnego, naukowego wyczerpania tematu - jest to raczej osobista wizja, wsparta wspomnieniami i opowieściami świadków historii. Część eksponatów pochodzi z naszej rodzinnej kolekcji Muzeum Kresowego Domu, które od 1991 r. prowadzili w prywatnym domu w Białostoczku przez ponad 20 lat moi dziś ponad 80-letni rodzice: Ewa z domu Kacewicz Cywińska i Kazimierz Cywiński. Mama stworzyła Muzeum w Synagodze w Tykocinie, zaś tata był wykładowcą na Wydziale Elektrycznym Politechniki Białostockiej. Oboje byli obecni na otwarciu wystawy w Muzeum w Drozdowie. Moja starsza siostra literaturoznawca dr Marta Cywińska wygłosiła wykład o wychowaniu narodowym. Wykład spotkał się z dużym zainteresowaniem słuchaczy, żywo reagujących na energię prelegentki.
Wytrwała pasja kolekcjonerska
Wystawa w Muzeum Przyrody – Dwór Lutosławskich będzie prezentowana do 30. sierpnia 2025 r. Warto przypomnieć, że Emil Cywiński zaprezentował inne, swoje i rodzinne zbiory eksponatów na 2 wystawach wcześniejszych: „Gdzie kobiety z tamtych lat, z naszych stron...” w 2017 r. i na temat instrumentów w polskim domu w 2014 r. Jego zbiory były przedstawione na wystawach w Muzeum Północno-Mazowieckim przy ulicy Dwornej: „Mieszczańska Łomża” i „Wszystkie barwy muzyki”, oraz w Galerii Sztuki Współczesnej przy Długiej z ceramiką z wzorami kwiatowymi z Włocławka.
Mirosław R. Derewońko
red. 696 145 146
