Polska! Polska. Polska?
Konflikt i zmiany geopolityczne, obok zagrożeń, niosą ze sobą szansę na rozwój Polski. „Nie możemy jej zmarnować” - apelował Paweł Pisarczyk prezes Zarządu Phoenix Systems podczas międzynarodowej konferencji Innovation Trends, która kilka dni temu odbyła się w Akademii Łomżyńskiej. Co należy zrobić, aby nam się udało?
Skrót:
Polska dzięki pracowitości, pomysłowości, przedsiębiorczości, reformom i Unii Europejskiej odniosła ogromny sukces. Od 1995 roku dochód na osobę wzrósł trzykrotnie. Kończy się jednak silnik wzrostu oparty o tanią siłę roboczą. Szansę na dalszy rozwój kraju może dać konflikt na wschodzie i zmiany geopolityczne na świecie. By to wykorzystać potrzebujemy innowacji i pomysłowej młodzieży. Przeszkodą może być dobrobyt i konsumpcjonizm oraz populizm. Odpowiedzią na to powinno być lepiej zorganizowane państwo, rozwój przemysłu wspierającego polskie pomysły, edukacja i społeczeństwo obywatelskie.
Innowacje to paliwo rozwoju mogące dać Polsce kolejny silnik wzrostu. Jakie nasz kraj ma atuty w tym zakresie i co nas blokuje, rozmawiano w Akademii Łomżyńskiej podczas międzynarodowej konferencji Innovation Trends.
Poland, Poland, Poland …, czyli okładka The Economist
Konferencji towarzyszyła ciekawa sesja, gdzie obok przedstawicieli nauki zasiedli przedsiębiorcy, którym dzięki innowacyjności, uporowi i szczęściu udało się wejść na światowe rynki. Dyskusję rozpoczęła Edyta Dąbrowska (adiunkt AŁ) przypomnieniem słynnej już okładki i artykułu o sukcesie Polski w tygodniku „The Economist” - Poland, Poland … .
Ostatnie 35 lat transformacji zmieniły Polskę w sferze gospodarczej, infrastrukturalnej i społecznej, a od 1995 roku dochód na osobę wzrósł trzykrotnie. Cudowny okres nie musi trwać wiecznie o czym w książce „Złoty Wiek” pisze prof. Marcin Piątkowski, który wskazuje, że Polska wykorzystała już większość tradycyjnych źródeł wzrostu czyli tanią siłę roboczą, niskie koszty pracy i napływ kapitału zagranicznego. By skoczyć na kolejny poziom potrzebujemy innowacji – zaczęła prowadząca.
Głód dał nam sukces
Zdaniem Sebastiana Margalskiego z ZURADu, spółki z Polskiej Grupy Zbrojeniowej, dotychczasowy sukces Polski wynika z wielkiego ruchu łóżkowo – szczękowego w latach 90-tych. Chodzi o entuzjazm do biznesu i fenomen przedsiębiorczości zaczynający się na polowych łóżkach czy szczękach, od którego wiele biznesów się wówczas zaczęło. Ważną rolę odegrała tzw. ustawa Wilczka i szokowa terapia Leszka Balcerowicza. W ciągu 3 lat powstało 2 mln firm.
„Byliśmy głodni, żeby działać, żeby robić .. Ten głód powodował, że to wszystko się zadziało” - dodawał Paweł Pisarczyk prezes Zarządu Phenix Systems. Podkreślał rolę kolejnych premierów i kolejnych reform, a także wejście Polski w struktury Unii Europejskiej i NATO.
Jak się okazuje, sukces w pewnym sensie, stał się naszym przekleństwem. „Przed nami zmiana pokoleniowa, a młode pokolenie nie rzadko ma inne marzenia niż ich rodzice” - zauważał przedstawiciel ZURADU. Przypomniał też pewną zachodnioeuropejską prawidłowość, gdzie I pokolenie buduje biznes, II pokolenie go rozwija, a dopiero III konsumuje. „My te drogę skróciliśmy. U nas konsumuje już II pokolenie”. Jest nam tak wygodnie, że jak syty kot, nie musimy już łowić myszy.
Ten brak głodu zdaniem Pawła Pisarczyka, autora systemu operacyjnego dla internetu rzeczy „to jest nasz największy problem i problem Europy. Przez ten dobrobyt straciliśmy instynkt samozachowawczy”. Wskazywał, że środek świata przesunął się tam, gdzie mają ten głód. Owa sytość zabija chęć zmiany, czy dorównania. W jego ocenie czynnikiem przeszkadzającym jest także indywidualizm „ nie rozumiemy czym jest społeczeństwo obywatelskie, współpraca”. Ekspert chwalił jakość kształcenia na polskich uczelniach technicznych. „Polscy inżynierowie są rozchwytywani przez koncerny światowe. Musimy ich łapać, żeby nie wyjeżdżali. W krzemowej dolinie zawsze spotykam się z Polakami lub menedżerami wielkich koncernów, którzy mówią że inżynierowie polscy są najlepsi”. Dodawał, że przez luzowanie wymagań i złe finansowanie uczelni, tracimy tą elitarność.
„Lenistwo” studentów dostrzega dr inż. Andrzej Sawicki, prodziekan Wydziału Nauk Informatyczno – Technologicznych Akademii Łomżyńskiej. W jego ocenie pod koniec studiów z racji świadomości przyszłości, ono słabnie. Rozumieją, że wiedza, którą posiądą przełoży się później w ich zawodowym życiu. „Słabe czasy rodzą silne osobowości, dobre czasy rodzą słabe osobowości” - skwitował dr Stanisław Kaczyński adiunkt w AŁ.
Ekonomista dr Dariusz Perło, wiceprezes PFRR, jednoznacznie przyznał, że sukces bez środków UE nie byłby możliwy, szczególnie w regionie tak bardzo zapóźnionym. Z kolei wiceprezydent Łomży Piotr Serdyński podkreślał, że pieniądze unijne pozwoliły zmienić polskie miasta i budować ich potencjał. Chwalił polską pracowitość i kreatywność przedsiębiorców, która doprowadziła do powstania m.in. polskiego BLIKa.
Anna Marciniak, kierownik sekcji programów UE w Narodowym Centrum Badań i Rozwoju przypomniała, że nie na wszystko dają pieniądze, a na obszary kluczowe dla polskiej gospodarki i Europy. „Kiedyś inwestowaliśmy na uczelniach w kompetencje jak przedsiębiorczość, języki. Dziś obserwujemy powrót do kompetencji bardziej miękkich, obywatelskich takich jak współpraca, czy komunikacja”. Ciągle dofinansowywane są „zielone” technologie, cyfryzacja i języki.
W poszukiwaniu złotego rogu
„Czy jesteśmy w takim miejscu , które nas zadowala” – pytała gości prowadząca Edyta Dąbrowska. Przypomniała, że wg europejskiego rankingu innowacyjności Polska osiągnęła 72,5 pkt. - tj. minimalną ilość by mówić o innowacyjności. Na 143 kraje na świecie plasujemy się na 40 miejscu. Na badania i rozwój w 2023 jako kraj przeznaczyliśmy 1,56 PKB, gdzie średnia OECD wynosi ponad 3%. Polska to także niski poziom automatyzacji i robotyzacji. W 2023 roku nasz kraj pod tym względem zajął 16 miejsce w UE. Przypomniała uczestnikom, że w przemyśle na 10 tys. pracowników mamy 61 robotów. W Szwecji, która jest na 1 miejscu jest ich 293, a w drugiej Słowenii - 280. Niemcy są na 3 miejscu.
„Innowacje to ryzyko. Jeśli pieniądze posiadają instytucje takie jak urzędy, które muszą minimalizować ryzyko, bo są z tego rozliczane, to się trochę rozmija” - zauważył Sebastian Margalski z ZURAD-u. Panelista pokazał zegarek, na tarczy którego – jak mówił – było napisane wyprodukowano w Polsce. „Z całości w naszym kraju wyprodukowano tylko pasek” - oznajmił. Sny o własnych technologiach, produktach … „Naszym wyzwaniem jest zwiększać udział naszych technologii chociażby w Krabie czy Borsuku, żeby skrzynia biegów, przekładnia, silnik, żeby jak najwięcej podzespołów wykonano w Polsce” - wyliczał przedstawiciel Polskiej Grupy Zbrojeniowej. „Suma takich drobnych rzeczy będzie sprawiała, że za kilkanaście lat będziemy się mogli porównywać do Koreańczyków”.
Motywującym przykładem może być sukces Pawła Pisarczyka, który ma na koncie wiele udanych przedsięwzięć: opracowanie technologii pod playery, z których korzystają w Polsce telewizje internetowe, czy system operacyjny Phenix, który ma szansę stać się światowym graczem w systemach operacyjnych internetu (4.0) rzeczy.
„Polacy są świetni w wynalazkach, ale są beznadziejni w innowacjach” - przypomniał spostrzeżenie Amerykanina polskiego pochodzenia. „Innowacje odmieniamy przez przypadki i wycierami nimi buzię”, ale jest wiele barier systemowych. „Mamy niski współczynnik innowacyjności, bo nie mamy przemysłu, który innowacje absorbuje i skaluje”.
„My, żeby udowodnić, że system operacyjny jest światowy, potrzebujemy milion licencji. Udało nam się”. Obecnie, jak mówił przedsiębiorca jest 1,7 mln wdrożeń systemu na świece, a u początku sukcesu była odważana decyzja koncernu Energa i prezesa Mirosława Bielińskiego, który 10 lat temu zaryzykował i powierzył zrobienie oprogramowania liczników jego firmie. Do sukcesu potrzebna jest współpraca i przemysł, który to potrafi skalować. „Potrzebny był NCBiR, PARP, bo my nie mieliśmy szansy z tymi wszystkimi funduszami”. Dziś system operacyjny Phenix staje się europejskim systemem dla internetu rzeczy. Jego zastosowanie może być szerokie, od małych czujników po rakiety kosmiczne i satelity. Jest on rozważany jako system operacyjny przez polskie wojsko do bezzałogowców. Jest także kandydatem do bycia europejskim systemem operacyjnym z kwalifikacją kosmiczną.
Przykład studenta Politechniki Warszawskiej (dziś ważnego przedsiębiorcy), który odważnie rzucił wyzwanie największym graczom i napisał system operacyjny, dzięki pracy, uporowi i szczęściu osiągnął sukces. Podkreślał, że polskie innowacje potrzebują wspólnej pracy, przemysłu i skalowania, bo sam pomysł w zaciszu domu czy uczelni nie wystarczy.
Wg niego konflikt i zmiany układu sił zachodzące obecnie na świecie, są szansą czy też „złotym rogiem” dla Polski. Apelował, by rozwijać polski przemysł państwowy i prywatny, i używać go do skalowania pomysłów i innowacji Radził zabezpieczać rynek przed napływem obcych technologii (obcych w sensie azjatyckich), bo to jeden z wyróżników suwerenności.
Innowacja to nie wynalazek i nie tylko modele AI.
Sebastian Margalski z PGZ podzielił się kilkoma spostrzeżeniami ze swojej pracy przy platformach startupowych. Rządzi AI, nawet gdy użycie jej nie ma w projekcie żadnego sensu (ale są dodatkowe punkty). StartUpy często opierają się o Chata GPT, ale jak ta usługa przestanie działać, to wszystkie innowacje znikają. „U nas w spółce rozwijam technologie prostej fizyki, czyli cieczy nienewtonowskiej, żeby zastosować to w balistyce. Celem jest odchudzenie kontenera, ale by nadal był odporny na przestrzelenia. Można dać gruby pancerz, ale wtedy będzie ciężki i trudny do przewożenia. Zastosowanie takiej cieczy daje szanse o 30% zmniejszenie wagi”. W jego ocenie innowacja to: zużywanie mniej prądu, lżejsze, tańsze, odporniejsze na zużycie, dłużej działające, wytrzymalsze itd.
„Generujemy mnóstwo danych, których nie potrafimy poprawnie zinterpretować” - przestrzegał dr inż Andrzej Sawicki, który zwracał uwagę na słaby przepływ informacji o potrzebach między biznesem a uczelniami. Postulował, by dane, które przetwarza nauka, były bardziej użyteczne społeczeństwu i biznesowi. Mankamenty widzi także dr Stanisław Kaczyński, który znaczną cześć problemów zrzuca na biurokrację i punktozę. „Dla kariery naukowca większe znaczenie ma artykuł, którego nikt nie czyta, niż wdrożenie w biznesie”.
Szansę na rozwój i innowacje dają pojazdy autonomiczne, obronność, technologie związane z magazynowaniem energii, optoelektronika, komunikacja czyli przesyłanie danych i AI (sztuczna inteligencja). Przeszkodą jest populizm, który niszczy od środka. „Żyjemy w czasach buntu mas”, a przeciwko sobie mamy oświecony totalitaryzm.
Obronę zdaniem Pawła Pisarczyka powinna dać nam edukacja. „Takie będą Rzeczypospolite jak jej młodzieży chowanie” - przypomniał słowa Jana Zamoyskiego. Uczelnie młodym ludziom powinny dawać cele i wymagać, a nie iść w masę.
Marek Maliszewski
