Ankieter oszust, a ankieter w służbie kraju
Dzięki respondentom, którzy biorą udział w badaniach, GUS może opracowywać i publikować wyniki, które służą mieszkańcom kraju - wynika z odpowiedzi otrzymanych z Urzędu Statystycznego w Białymstoku. Badania pozwalają wypełnić zobowiązania informacyjne oraz mają pomóc w decyzjach dotyczących polityki społecznej, czy gospodarczej kraju.
W piątek 10 lutego po telefonie Czytelniczki, pisaliśmy o ankieterce, która odwiedziła ją w Łomży przy ul. Monte Cassino. Z relacji mieszkanki wynikało, że około 50-letnia kobieta bez identyfikatora chciała przeprowadzić badanie. Łomżynianka nie zgodziła się, a podejrzewając oszustwo sprawę zgłosiła na policję. 4lomza.pl poprosiła o ostrzeżenie innych.
Po publikacji napisała do nas Małgorzata Majewska-Maksymiuk, kierownik Wydziału Badań Ankietowych w Urzędzie Statystycznym w Białymstoku, z informacją, że „pracownicy – ankieterzy statystyczni, przez cały rok przeprowadzają badania ankietowe w gospodarstwach domowych na terenie województwa podlaskiego”. Ponadto w tym czasie na wspomnianej ulicy "ankieterka będąca pracownikiem Urzędu Statystycznego w Białymstoku, realizująca badania na ternie Łomży, odwiedzała respondentów wylosowanych do badania budżetu czasu ludności".
Nie oznacza to oczywiście, że wspomniana około 50-letnia kobieta była prawdziwą ankieterką. Tego nie wiemy, ale kierownik z urzędu statystycznego poproszona o szczegóły przybliżyła nam potrzebę badań statystycznych, jak sprawdzić kto jest ankieterem, a kto oszustem i jak ankieterzy trafiają pod konkretny adres.
Jak poprawnie powinno wyglądać takie badanie ankietowe?
Badania ankietowe przeprowadzane w gospodarstwach domowych realizowane są przez sieć ankieterów statystycznych. Każde badanie ma swoją jednostkę autorską (właściwy pod względem specjalizacji departament w Głównym Urzędzie Statystycznym lub ośrodek w urzędzie statystycznym), która ustala jego organizację. Realizację badań, zgodnie z przyjętą metodologią i organizacją, koordynują urzędy statystyczne w poszczególnych województwach, a wylosowane do badania mieszkania odwiedzają ankieterzy statystyczni będący ich pracownikami w terenie.
Badania ankietowe są badaniami reprezentacyjnymi, co oznacza, że badana jest określona próba, czyli część gospodarstw domowych reprezentujących całą zbiorowość gospodarstw w Polsce.
Wykaz realizowanych badań i terminy ich przeprowadzania zawiera program badań statystycznych statystyki publicznej na dany rok, stanowiący załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów.
W jaki sposób ankieter trafia do konkretnej badanej osoby, jak znajduje do niej kontakt?
Ankieterzy otrzymują pulę wylosowanych adresów na urządzenie (tablet), na którym znajduje się aplikacja do badania. Do znacznej części adresów przypisane są numery telefonów. Ankieter udaje się do przypisanego mu w badaniu domu/mieszkania lub dzwoni pod wskazane przy nim numer/numery telefonów. Co ważne, w badaniach ankietowych prowadzonych w gospodarstwach domowych, przy wylosowanym adresie nie ma danych osobowych mieszkańców. Informacje te nie są też zbierane w trakcie wywiadu. Respondent nie jest identyfikowany nazwiskiem, PESELem itp. Pozostaje anonimowy.
Jak osoba ankietowana może potwierdzić / zweryfikować ankietera?
Każdy ankieter statystyczny posiada legitymację ze zdjęciem. Ponadto jego tożsamość można potwierdzić dzwoniąc do Urzędu Statystycznego w Białymstoku (85 749 77 44) lub Oddziałów w Łomży i Suwałkach, a także na infolinię statystyczną. Weryfikacji tożsamości ankietera można dokonać również przy pomocy aplikacji dostępnej pod adresem: https://sa.stat.gov.pl/formularz/.Na stronach internetowych GUS i urzędów statystycznych znajdują się informacje o prowadzonych badaniach ankietowych.
Czy jedna wizyta dotyczy jednego badania, czy np. przy okazji także innych?
Ankieter przeprowadza w danym gospodarstwie domowym tylko jedno badanie.
Jak często ankieterzy spotykają się z odmową, jak to wygląda na przestrzeni ostatnich lat?
Ze względu na to, że ankieterzy w województwie podlaskim są w większości osobami z dużym doświadczeniem i wieloletnim stażem, najczęściej potrafią przekonać respondentów do udziału w badaniu.
Jak często mieszkańcy weryfikują ankieterów np. dzwoniąc do Urzędu Statystycznego?
Respondenci potwierdzają tożsamość ankieterów dzwoniąc do urzędu statystycznego. Liczba telefonów jest różna w zależności od miesiąca. Nasila się w okresach, kiedy prowadzone są badania kwartalne lub roczne.
Czy ankieterzy to stali pracownicy, czy osoby zatrudniane ad hoc, do konkretnego badania?
Ankieterzy są stałymi pracownikami urzędu statystycznego. W województwie podlaskim mamy niewielką rotację osób na tych stanowiskach. Z racji tego, że w wielu badaniach ankieter wraca do danego gospodarstwa domowego z kolejną obserwacją (np. po kwartale lub po roku), jest już znany respondentom. W mniejszych miejscowościach może być także kojarzony ze względu na udział w badaniu np. sąsiadów.
Co z kwestią tajemnicy odpowiedzi i mieszkań?
Wszystkie dane indywidualne zbierane w trakcie badań podlegają tajemnicy statystycznej i nie mogą być ujawnione. Służą do udostępniania i publikowania informacji zbiorczych, których nie da się powiązać z konkretną osobą i konkretnym adresem lub gospodarstwem domowym. Każdy pracownik urzędu statystycznego (w tym ankieter), mający dostęp do danych zbieranych w badaniach, składa pisemne przyrzeczenie o bezwzględnym przestrzeganiu tajemnicy statystycznej. Za jej naruszenie, zgodnie z przepisami ustawy o statystyce publicznej, grozi kara pozbawienia wolności.
Wszystkie systemy, programy i aplikacje wykorzystywane na każdym etapie badania są zabezpieczone przed nieuprawnionym dostępem z zewnątrz.
Po co w ogóle są ankiety, w jakim celu się je wykonuje i na czyje zlecenie?
Badania, które na mocy programu badań statystycznych statystyki publicznej wchodzą do kalendarza badań na dany rok odzwierciedlają zapotrzebowanie na dane odbiorców krajowych oraz zobowiązania informacyjne wynikające z członkostwa Polski w organizacjach i wspólnotach międzynarodowych. Wyniki prowadzonych badań pozwalają podejmować decyzje dotyczące polityki społecznej, gospodarki, zmian prawnych itp. na szczeblu międzynarodowym, krajowym i lokalnym. Przedsiębiorcom ułatwiają planowanie działań korzystnych z punktu widzenia prowadzonej działalności. Organizacjom pozarządowym pomagają ocenić, gdzie w danym momencie najbardziej powinny skupić swoją działalność, kto najbardziej potrzebuje ich pomocy. Dane statystyczne mogą też ułatwiać podejmowanie ważnych życiowych decyzji każdemu z nas – na przykład dotyczących wyboru miejsca zamieszkania, zawodu, zaciągania zobowiązań.
O jakie sfery życia pytają ankieterzy?
Badania dotyczą różnych aspektów życia, m.in. warunków życia, aktywności zawodowej – statusu na rynku pracy, wykształcenia, podwyższania kwalifikacji i kształcenia, podróży krajowych i zagranicznych, czasu poświęcanego na różne czynności, wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych, uczestnictwa w sporcie i rekreacji, w kulturze.
Formularze do badań ankietowych realizowanych w 2023 r. znajdują się na stronie: Wykaz badań ankietowych realizowanych w 2023r. wraz z harmonogramem badań (stat.gov.pl)
Może jakieś inne kwestie związane z badaniami, które rozwiewają obawy i wątpliwości ludzi, którzy słyszą o różnych formach oszustw?
W przypadku wielu badań wysyłany jest list zapowiedni Prezesa GUS. Po otrzymaniu takiego listu, można skontaktować się z urzędem i dowiedzieć się który konkretnie ankieter będzie przeprowadzał badanie, a nawet się umówić.
Dzięki respondentom, którzy biorą udział w badaniach możemy opracowywać i publikować ich wyniki. Udział w badaniach jest więc niezwykle ważny, bo są one szeroko wykorzystywane (pkt. 5) i służą wszystkim mieszkańcom naszego Kraju.
