Przejdź do treści Przejdź do menu
czwartek, 28 marca 2024 napisz DONOS@

Sesja literacka, tablica i album na cześć noblisty Miłosza

Główne zdjęcie
poeta Henryk Gała

Tegoroczna noblistka, pisarka Olga Tokarczuk zadebiutowała pod koniec epoki Gierka pierwszym opowiadaniem, gdy ukrywany przed Polakami przez cenzurę poeta Czesław Miłosz w 1980 r. nagle dostał literackiego Nobla. Opromieniony światową sławą po 30 latach emigracji we Francji i USA autor „Zniewolonego umysłu” triumfalnie odwiedził Ojczyznę w 1981. - Łomża na taką wizytę długo będzie czekała – mówił o pobycie noblisty w Łomży i Nowogrodzie 15. i 16. czerwca 1981 historyk prof. Krzysztof Sychowicz na sesji literackiej „Szczęśliwy naród, który ma poetę”. 70-letni wtedy Miłosz był symbolem opozycji i „Solidarności”, dlatego niechętnie przyjmowały go komunistyczne władze PRL. Grupa miłośników talentu Czesława Miłosza (1911 – 2004) chce upamiętnić owe dni.

Barbara Kulka i Mirosław Robert Derewońko
Barbara Kulka i Mirosław Robert Derewońko
prof. nadzw. dr hab. Krzysztof Sychowicz
prof. nadzw. dr hab. Krzysztof Sychowicz
ojciec Jan Bońkowski
ojciec Jan Bońkowski
Henryk Gała
Henryk Gała
Dr Żaneta Nalewajk – Turecka z UW
Dr Żaneta Nalewajk – Turecka z UW
dr Małgorzata Frąckiewicz
dr Małgorzata Frąckiewicz
Kazimierz Brakoniecki
Kazimierz Brakoniecki
Magdalena Mucha
Magdalena Mucha

Sala Centrum Kultury Szkół Katolickich w Łomży pękała w szwach za sprawą kilkuset przybyłych uczniów. Nastolatkowie w eleganckim wnętrzu z miękkimi fotelami nie wiedzieli, że za komuny w tym budynku był Wojewódzki Dom Kultury, a do zgrzebnej sali Kina Październik został zaproszony jeden z najwybitniejszych poetów. To zasługa człowieka, który miłość do poezji, zapał i znajomości w światku literatów przekuł w wiekopomne fakty. Jan Kulka (1937 – 2000), poeta z czarną bródką, uśmiecha się ze zdjęcia, na którym stoi obok Miłosza w Skansenie Kurpiowskim w Nowogrodzie. Trzyma przed sobą radiomagnetofon grundig na taśmy i baterie, ażeby nagrać każde słowo noblisty. Miłosz zadowolony, swobodny, cieszy się ze spotkania z przyjaciółmi z młodości... Trzy tygodnie w czerwcu starczą na spotkania w Warszawie, Krakowie, Lublinie, Gdańsku, Łomży i Nowogrodzie...

Wszędzie byli milicjanci, esbecy, donosiciele
Sesja składała się z sześciu prelekcji, poświęconych wszechstronnemu humaniście. Miłosz to poeta, z którego cytat o krzywdzie człowieka prostego widać na Pomniku Poległych Stoczniowców 1970  w Gdańsku. Pisarz, tłumacz poezji z angielskiego, eseista, myśliciel, a po wojnie attache kulturalny rządu Polski Ludowej prosił o azyl polityczny we Francji w 1951 i związał się z „Kulturą” Jerzego Giedroycia. Wykształceni Polacy czytali po kryjomu zbiór „Zniewolony umysł”, gdzie przedstawiał mechanizmy presji ideologicznej, ukrywania prawdziwych poglądów z obawy o karierę lub życie w epoce komuny. To były okrutne, powojenne lata Bieruta i Stalina... Profesor Sychowicz uświadomił młodzieży kontekst: lata strajków i rodzenia się opozycyjnej względem władzy Solidarności, której Miłosz został symbolem. - Jest noblistą, trudno go nie wpuścić do Polski, ma znaną, rozpoznawalną w świecie twarz – tłumaczył historyk. Plan odwiedzin Ojczyzny po 30 latach zorganizowano wokół przyznania Miłoszowi doktoratu honoris causa KUL. Wszędzie śledzili milicjanci, funkcjonariusze SB i tajni donosiciele. Władze komunistyczne chciały namierzyć osoby, zaangażowane politycznie, negujące narzucony po wojnie porządek. W Hotelu „Polonez” (teraz Gromada), gdzie zatrzymał się Miłosz, instalowano podsłuchy, robiono zdjęcia wchodzącym i wychodzącym. - Aby nikt nie zrobił krzywdy Miłoszowi i żeby Miłosz nie zrobił krzywdy ówczesnej władzy – objaśniał młodym świat fałszywych przekonań, hipokryzji, polegającej na tym, że co innego się mówiło, co innego myślało.

Poeta w WDK-u, „Bonarze”, muzeum, skansenie i auli
15. czerwca Miłosz jest w Łomży - zjadł obiad w hotelu, m.in., z Janem Kulką i jego żoną Barbarą, po czym udał na spotkanie do skansenu. Zwiedzał, tańczył, rozmawiał z przyjaciółmi z młodych lat, patrzył tęsknie na Narew – to czas, gdy Tadeusz Konwicki szuka pleneru do kręcenia „Doliny Issy”. Wieczorem w WDK spotkał się z ok. 400 łomżyniakami, potem w „Bonarze” z działaczami kultury i Muzeum Północno-Mazowieckim (mieściło się w Domku Pastora) obejrzał wystawę. Następnego dnia w auli przedwojennego Gimnazjum Żeńskiego (akt. II LO) na sesji  „Być poetą” czytał „Noty o wygnaniu”, o pisarzu w obcym świecie, bez łączności z krajem. Wspominający tamte wydarzenia poeta Henryk Gała zauważył, że sala nie słucha. - Wierszy, Panie Czesławie, wierszy! - zawołałem z trzeciego rzędu za biskupem Sasinowskim, noblista zanurkował pod mównicę do teczki skórzanej, którą z sobą nosił – wyjawił 38 lat później nastolatkom 81-latek. - Wizyta w Łomży znaczyła wiele, jesteśmy w jej promieniowaniu... Zaproponował tablicę pamiątkową na Hotelu „Polonez”, by ludzie dowiedzieli się, kto gościł. Epizody wizyty ubarwiła Barbara Kulka, jak o piosence Jana Kaczmarka (1945 – 2007) z Kabaretu Elita, śpiewającego w skansenie: „Stoję w kolejce, panie Czesławie, bo pańskie wiersze dowieźli”: bo były czasy, że po dzieła i mięso stało się w kolejkach. „Kolejka wije się i zakręca, i każdy na ladę zerka, bo każdy myśli o pana wierszach jak o świeżutkich żeberkach”. Ona marzy o albumie na 40. rocznicę wizyty za dwa lata: z tekstami, zdjęciami Bolesława Deptuły i Gabora Lorinczego, wspomnieniami. Dr Żaneta Nalewajk – Turecka z UW ukazała topos wygnania Miłosza, Gombrowicza, Wittlina. Trzyipółgodzinny program pomieścił dr Małgorzatę Frąckiewicz z motywami biblijnymi u noblisty i Kazimierza Brakonieckiego z „drogą do poezji Milosza”. Sesję organizowały: Muzeum Północno-Mazowieckie z Miejską Biblioteką Publiczną w Łomży i ZAiKS.

Mirosław R. Derewońko  
fot. Bolesław Deptuła

zobacz: Barbara Kulka o wizycie Miłosza w Łomży i Nowogrodzie

 

cz
pt, 18 października 2019 16:04
Data ostatniej edycji: pon, 21 października 2019 10:20:06

 
 

W celu świadczenia przez nas usług oraz ulepszania i analizy ich, posiłkujemy się usługami i narzędziami innych podmiotów. Realizują one określone przez nas cele, przy czym, w pewnych przypadkach, mogą także przy pomocy danych uzyskanych w naszych Serwisach realizować swoje własne cele i cele ich podmiotów współpracujących.

W szczególności współpracujemy z partnerami w zakresie:
  1. Analityki ruchu na naszych serwisach
  2. Analityki w celach reklamowych i dopasowania treści
  3. Personalizowania reklam
  4. Korzystania z wtyczek społecznościowych

Zgoda oznacza, że n/w podmioty mogą używać Twoich danych osobowych, w postaci udostępnionej przez Ciebie historii przeglądania stron i aplikacji internetowych w celach marketingowych dla dostosowania reklam oraz umieszczenia znaczników internetowych (cookies).

W ustawieniach swojej przeglądarki możesz ograniczyć lub wyłączyć obsługę plików Cookies.

Lista Zaufanych Partnerów

Wyrażam zgodę