Dawna i teraźniejsza Łomża na jubileuszowej wystawie
600 lat historii i rozwoju Łomży, od początków XV wieku do czasów współczesnych, ukazuje najnowsza wystawa czasowa „Dawna i teraźniejsza Łomża”, otwarta w Muzeum Północno-Mazowieckim. – Idea była taka, aby opowiedzieć historię Łomży na nowo, bo mamy już od kilku lat wystawę stałą „Łomża. Wędrówka przez wieki”, dlatego postanowiliśmy naszych widzów zaskoczyć! – mówi Marta Gosk z działu historycznego muzeum. Wystawie towarzyszyła promocja reprintu pierwszej monografii miasta „Dawna i teraźniejsza Łomża”, którą nauczyciel Leon Rzeczniowski wydał w roku 1861, wzbogaconej o XIX-wieczne ilustracje i współczesne teksty.
– Jest to wystawa będąca pewnym uzupełnieniem naszej wystawy stałej „Łomża. Wędrówka przez wieki”, ale ponieważ ogranicza nas powierzchnia, a do tego nie wszystko mamy w naszych zbiorach, stąd pomysł kolejnej ekspozycji – mówi dyrektor muzeum Jerzy Jastrzębski. – Pewne obiekty trzeba było sprowadzić z różnych muzeów czy instytucji, wypożyczyć od osób prywatnych, ale dzięki temu mamy co pokazać!
Autorzy wystawy proponują zwiedzającym podróż w czasie: od współczesności, lat wojen światowych, okresu zaborów, aż do średniowiecza, z wyeksponowanym okresami, kiedy Łomża była miastem wojewódzkim (1975-1998), guberni łomżyńskiej za czasów carskich i lat największego rozkwitu gospodarczego i politycznego miasta w XV i XVI wieku.
– Zastosowaliśmy chronologię odwróconą – wyjaśnia Marta Gosk. – Dlatego zwiedzamy wystawę od końca, od stulecia 2018-1918 na pierwszej sali, a z każdym kolejnym pomieszczeniem cofamy się w czasie, dochodząc aż do XV wieku. Pokazujemy też obiekty, których na wcześniejszych wystawach oglądać nie mogliśmy, na przykład dokument Zygmunta I Starego z XVI wieku, obraz wypożyczony z samych Łazienek Królewskich, abo pamiątki związane z osobami ważnymi dla Łomży, jak przedwojenny prezydent miasta Władysław Świderski.
Wystawę dopełnia ekspozycja „W rycerskim obozie”, przygotowana we współpracy z toruńską firmą Spes Medieval Market, prezentująca ubiory, broń i wyposażenie w specjalnej scenografii.
– To obóz po bitwie pod Grunwaldem, kiedy do księcia Janusza przybył król Władysław Jagiełło, co potwierdza w swych zapiskach Długosz i wtedy książę zobowiązał się, że zarówno on, jak i jego następcy będą czcili datę 1410 roku. – mówi Jerzy Jastrzębski, przypominając, że w tym samym roku miało też miejsce w Łomży bardzo ważne wydarzenie, przeniesienie parafii ze Starej Łomży.
Wspomina o tym również w swej monografii Leon Rzeczniowski (1818-1887), pracujący w Łomży w latach 1858-1862 nauczyciel historii i geografii w pięcioklasowej Szkole Powiatowej w Łomży, kierowanej wtedy przez słynnego botanika Jakuba Wagę. Rzeczniowski napisał i wydał własnym sumptem „Dawną i teraźniejszą Łomżę”, aby wzbudzić wśród swych uczniów „zamiłowanie pracy historycznej, mającej za podmiot badanie naszej przeszłości”.
– Tytuł wystawy został zaczerpnięty z tej pracy Leona Rzeczniowskiego, pierwszej monografii Łomży wydanej w 1861 roku – mówi Jerzy Jastrzębski. – Od tamtej pory nie była ona nigdy wznawiana, dlatego pokusiliśmy się o wydanie jej reprintu we wzbogaconej wersji.
Nowe wydanie zawiera więc dodatkowo ryciny dawnej Łomży oraz teksty Jerzego Jastrzębskiego, Adama Czesława Dobrońskiego i Marty Gosk, a muzeum przygotowało je nie tylko z racji 600-lecia lokacji miasta, ale też w 200. rocznicy urodzin autora i 160-lecie jego przybycia do Łomży.
W tym roku jubileuszy nie mogło też zabraknąć informacji, że na wniosek Zarządu Głównego Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Łomżyńskiej Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego za 30 lat kierowania muzeum docenił swą nagrodą Jerzego Jastrzębskiego, o czym informacja dotarła do Łomży wczoraj – tuż przed otwarciem wystawy i podczas przygotowań do Nocy Muzeów.
– „Dawna i teraźniejsza Łomża” to wystawa otwierana niezależnie od Nocy Muzeów, w jej przeddzień, żeby już nie kumulować wydarzeń w czasie tej szalonej, jedynej w swoim rodzaju nocy, ale wpisująca się w to wydarzenie – podkreśla Jerzy Jastrzębski, zapraszając wszystkich zainteresowanych historią i sztuką do odwiedzenia w sobotę również Muzeum Północno-Mazowieckiego.
Wojciech Chamryk
