Kto da pracę ludziom niepełnosprawnym intelektualnie
- Główny cel naszej konferencji to zastanowienie się, jak stworzyć w Łomży warunki zatrudnienia wspomaganego, tak aby osoby niepełnosprawne intelektualnie mogły pracować, a nie bezczynnie siedzieć w domu – wyjaśnia Lucyna Antecka, nauczycielka w Zespole Szkół Specjalnych i prezes Stowarzyszenia Czas Rozwoju, które zorganizowało z biurem poseł Bernadety Krynickiej (PiS) i Urzędem Miejskim w Łomży duże spotkanie naukowców, urzędników, pracodawców i studentów Państwowej Wyższej Szkoły Informatyki. Wystąpienia dłuższe i krótsze, mniej czy bardziej uczone obracały się wokół tematu, jak stworzyć szansę pracy dzieciom i młodzieży po szkole specjalnej.
Zdaniem Lucyny Anteckiej, w Zespole Szkół Specjalnych jest z Łomży i okolic ponad 100 dzieci w różnym wieku. Chodzą one do: szkoły podstawowej, wygaszanego gimnazjum, szkoły zawodowej, szkoły przysposabiającej do pracy i ośrodka dla dzieci głęboko niepełnosprawnych intelektualnie. - Miasto musi pomyśleć, jak sprostać takiemu wyzwaniu, żeby przynajmniej niektóre z nich mogły nadal się rozwijać – odpowiada na pytanie, skąd wziąć pieniądze na zatrudnienie trenerów pracy i w ramach której instytucji mają znaleźć się „fachowcy od pracy niepełnosprawnych i opiekunowie”.
Brakuje „integracji przez pracę”
W nowym gmachu PWSIiP rozpoczęła się w pełnej ludzi auli (z dostawkami) konferencja na temat zatrudnienia wspomaganego jako szansy pracy dla osób z niepełnosprawnością intelektualną. Gości witała poseł PiS Bernadeta Krynicka. Pierwszy głos zabrał Krzysztof Kosiński, zastępca dyrektora w Biurze Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, który odczytał list minister rodziny, pracy i polityki społecznej Elżbiety Rafalskiej (wyjazd służbowy do Hiszpanii). Życzyła biorącym udział w konferencji, by pojawiły się „konkretne, możliwe do wdrożenia w praktyce rozwiązania”. Krzysztof Kosiński stwierdził, że „temat nie jest nam obcy”, lecz zachęty i ulgi dla pracodawców nie wystarczają, bo pracodawcy „obawiają się, jak współpraca z osobą niepełnosprawną może się układać”. Jego zdaniem, trener pracy, to dobre rozwiązanie: przygotowuje osobę niepełnosprawną, rozmawia z pracodawcą, wdraża do pracy, reaguje na bieżąco. W Polsce działa PFRON i prowadzi konkursy dla organizacji pozarządowych, ale – jak mówi Kosiński - „nie ma regulacji o charakterze systemowym”. - To jeden z najtrudniejszych elementów, jak przenieść rozwiązania o charakterze projektowym na grunt przepisów – podkreślił, prosząc o abstrakty z konferencji w PWSIiP, które „pozwolą administracji przygotować dobre rozwiązania prawne”. Poseł Bernadeta Krynicka też nie sięgała do problematyki prawnej, finansowej czy statystycznej, związanej z uruchomieniem zawodu trener pracy, tylko opisała swoje doświadczenie matki 23-letniej córki z zespołem Downa. Ukazała dziewczynę jako samodzielną: wyjmuje i rozwiesza pranie, zmywa naczynia, odkurza, robi zakupy, ma chłopaka, organizuje spotkania towarzyskie, tańczy, pływa, obsługuje smartfon i komputer. - W czerwcu 2018 kończy szkołę, w której była 13 lat, i nie ma wyboru, tak jak Paulina, Kuba, Kacper... – podsumowała Krynicka, przywołując 3 miejsca, gdzie trafiają niepełnosprawni: Warsztaty Terapii Zajęciowej, Środowiskowy Dom Samopomocy, dom rodzinny. - Przez lata dyskutujemy o integracji – wypomniała, zwracając uwagę, że „działania systemowe kończą się na etapie szkolnym”, brakuje „integracji przez pracę”. To zadanie szczególnie dla samorządu: ocena zawodowa ucznia, tworzenie stanowisk trenerów pracy, poszukiwanie organizacji i instytucji, które będą kontynuować szkolenia.
Trenera pracy też trzeba zatrudnić
Wiceprezydent Łomży Agnieszka Muzyk wstępnie oceniła, że „samorząd sam nie jest w stanie tego zadania zrealizować”, chociaż zatrudnienie wspomagane określiła jako wartościową i innowacyjną formę aktywizacji. Uważa, że niepełnosprawni intelektualnie cały czas wymagają szkolenia, zatem ważne jest uczyć pewnych czynności w szkole i ważna jest potem obecność trenerów – opiekunów.
Prezes Czasu Rozwoju Lucyna Antecka nawiązała do słów Martina L. Kinga, walczącego o prawa dla Murzynów w USA. - Dzisiejsza konferencja to mój sen, moje marzenie – powiedziała także do ok. 30 przedsiębiorców, m.in., przyjmujących niepełnosprawnych na praktyki wspomagane (Edpol, Alexis, myjnia Jakacki, PP 2, ODN, Hotel Gromada, MBP, MPK, ZZM, TLiA, Szkoły Katolickie), gdzie uczniowie ZSS wykonali prace pomocnicze i porządkowe. - Dokumenty, nawet doniosłe, nie tworzą rzeczywistości, jak ludzie wokół nas – dziękowała za otwartość i odwagę społeczną firmom.
Referat wygłosiła Monika Zakrzewska, wiceprezes Polskiej Federacji Zatrudnienia Wspomaganego z Warszawy, zajmująca się tą problematyką praktycznie od 15 lat. Przypomniała prekursora Marka Golda z USA, apelującego o otwarcie rynku pracy niepełnosprawnym, i konwencję z 2006 o prawie do zatrudnienia i świadczeń na równych zasadach ze zdrowymi. Dyrektor PFRON w Białymstoku Grażyna Bogdańska przedstawiła ulgi przy zatrudnianiu niepełnosprawnych; ekspert MEN profesor oświaty Lidia Klaro – Celej – tranzycję, tj. przejście z etapu szkolnego na etap pracy; prezes Rafał Średziński ze stowarzyszenia „My dla innych” - zakład aktywności zawodowej, prowadzący sklep i szyjący torby, robiący zaproszenia. Dyrektor MOPS w Łomży Wiesław Jagielak ukazał możliwości finansowania zatrudnienia wspomaganego: nie trenera, a osoby wspomagającej niepełnosprawnego na stanowisku pracy. W 2017 roku żaden pracodawca z Łomży nie zgłosił takiej chęci ani potrzeby.
Mirosław R. Derewońko
